Finansowanie

Finansowanie projektu POLAPGEN-BD i zgodność z Programem Operacyjnym Innowacyjna Gospodarka 2007-2013

Projekt POLAPGEN-BD jest wykonywany w ramach Działania 1.3, poddziałania 1.3.1 Programu Operacyjnego Innowacyjna Gospodarka 2007-2013, w obszarze tematycznym „Postęp biologiczny w rolnictwie i ochrona środowiska”. Ten obszar tematyczny związany jest, w aspekcie innowacyjności, konkurencyjności i przedsiębiorczości, bezpośrednio z firmami hodowlanymi, firmami biotechnologicznymi, przedsiębiorstwami przetwórstwa płodów rolnych na cele przemysłowe, producentami żywności i jednostkami rejestrowymi, a pośrednio z firmami świadczącymi usługi ogólne (na przykład informatycznymi).

Celem ogólnym projektu jest wzrost konkurencyjności firm hodowlanych produkujących odmiany zbóż i rozwój sektora usług biotechnologicznych w Polsce. Cele szczegółowe obejmują określenie determinantów odporności zbóż na niedobór wody, na przykładzie jęczmienia jarego jako rośliny modelowej, a następnie wykorzystanie wiedzy do opisania narzędzi biotechnologicznych służących do otrzymywania form odpornych. Jest to więc działanie, którego wynik będzie prowadził do postępu biologicznego.

W przeszłości postęp biologiczny był realizowany głównie poprzez klasyczną selekcję fenotypową na cechy produkcyjne. Obecnie postęp biologiczny w hodowli roślin uprawnych nakierowany na uzyskanie form dostosowanych do ograniczonych zasobów środowiskowych, wymaga nie tylko tradycyjnej fachowości ze strony hodowców, lecz także dostępności nowoczesnych narzędzi biotechnologicznych wspomagających proces hodowli Takie narzędzia przyniosą korzyści ekonomiczne wynikające z przyspieszenia i potanienia kosztów wyhodowania nowych odmian, a więc wzrost konkurencyjności.

Opracowanie innowacyjnych narzędzi, o których mowa powyżej, wymaga dużych nakładów na badania z zakresu genomiki, genetyki i agrotechniki. Jak wynika z informacji udostępnianych (w ograniczonym zakresie) przez koncerny biotechnologiczne, prowadzą one bardzo wszechstronne badania materiałów roślinnych używanych w hodowli. Informacje te, po przetworzeniu, są podstawą wyboru form do programów hodowlanych. Polskie firmy hodowlane mają w tym zakresie ograniczone możliwości, gdyż nie mają informacji o materiałach wyjściowych. Do wyboru komponentów do krzyżowań stosują metody tradycyjne, oparte przede wszystkim na obserwacjach i pomiarach cech użytkowych (produkcyjnych), które nie są w pełni miarodajne z uwagi na wpływ środowiska na ich kształtowanie oraz występowanie interakcji genotypowo-środowiskowej. Z tego powodu polskie firmy nie są w wielu przypadkach konkurencyjne wobec przedsiębiorstw zagranicznych. Stąd wynika coraz większa liczba odmian roślin uprawnych zarejestrowanych w Polsce przez firmy zagraniczne. Projekt ma za zadanie wypełnienie istniejącej luki technologicznej i dostarczenie hodowcom wytycznych i metod w zakresie hodowli nowych odmian; uzyskanie takich rezultatów bez dofinansowania jest niemożliwe.

Nakreślony powyżej cel projektu jest również w pełni zgodny z drugim członem nazwy obszaru tematycznego - ochroną środowiska. Wszystkie działania badawcze w projekcie będą realizowane w współpracy ze specjalistami z zakresu badania środowiska rolnego, czego efektem będzie rejonizacja rezultatów w aspekcie geograficznego modelu zjawiska niedoboru wody i jego projekcji w czasie. Ostatni aspekt, przewidywanie skali problemu, jest szczególnie ważny dlatego, że efekt wdrożenia rezultatów projektu, a więc wyhodowanie odmian odpornych na niedobór wody, jest procesem długotrwałym ze swej natury.

Celem projektu jest również wytworzenie prototypów usług, które mogą być świadczone na rzecz hodowców i producentów rolnych przez firmy biotechnologiczne. W tym zakresie proponowane jest opracowanie markerów służących do oceny materiału pod względem odporności na stres suszy oraz opracowanie metod oceny odporności. Wpłynie to na skrócenie oczekiwania na efekty wdrożeniowe, jak również wytworzy nowe miejsca pracy w sektorze usług biotechnologicznych.

Podobnego typu projekty są wspomagane finansowo w wielu krajach, np. w ramach platformy ERA-Plant Genomics (BARCODE, EXBARDIV), w Niemczech (projekty GABI), Wielkiej Brytanii (AGOUEB) i USA (BarleyCAP). Wywiera to korzystny wpływ na rozwój współpracy pomiędzy jednostkami naukowymi i firmami biotechnologicznymi. Skutkuje też wyodrębnianiem się z jednostek naukowych firm technologicznych, informatycznych i doradczych.

Problem, którego dotyczy niniejszy projekt, ma szczególny wymiar społeczny i jest jednym z najbardziej aktualnych. Pierwsza tzw. „zielona rewolucja”, która dokonała się w latach sześćdziesiątych ubiegłego wieku, miała na celu taką zmianę właściwości roślin uprawnych, aby mogły one wykorzystać zwiększone nawożenie i ochronę przed chorobami (m.in., wprowadzono gen karłowatości). Obecnie wiadomo, że dalszy postęp w rolnictwie, zapewniający wyżywienie ludzkości, a być może także zaopatrzenie jej w energię odnawialną, może nastąpić tylko poprzez wytworzenie takich odmian roślin, które w lepszy sposób (optymalny) wykorzystują ograniczone zasoby środowiskowe, w tym wodę. Jest to celem „drugiej zielonej rewolucji” (Wollenweber i in. 2005).

Wreszcie, proponowany projekt będzie miał dodatni wpływ na zwiększenie konkurencyjności polskich jednostek naukowych na rynku pracy i rynku usług badawczych.

Wykonywane w projekcie działania i jego planowane rezultaty są w całości zbieżne z celami I osi priorytetowej POIG 2007-2013 oraz celami szczegółowymi działania 1.3.1. Wyraża się to realizacją przez konsorcjum naukowo-przemysłowe interdyscyplinarnych prac badawczych o charakterze rozwojowym, które dostarczą wyników możliwych do wdrożenia przez konkretną grupę przedsiębiorców – firmy hodowlane, biotechnologiczne i rejestrowe, będących bezpośrednimi odbiorcami rezultatów, co z kolei zwiększy ich konkurencyjność. W sposób pośredni, odbiorcami produktów uzyskanych poprzez wdrożenie będą producenci rolni, przetwórcy płodów rolnych i firmy usługowe. Projekt realizuje ważne cele społeczne. Rezultaty projektu będą uzyskane przy zastosowaniu najnowocześniejszych metod badawczych (genetyka molekularna, genomika, bioinformatyka). Nastąpi kompleksowe rozwiązanie problemu poprzez podanie narzędzi do wytworzenia odmian odpornych oraz metod oceny odporności. Opracowany ideotyp rośliny o podwyższonej odporności na niedobór wody będzie podstawą hodowli nowych odmian zbóż, wytwarzanych przez firmy hodowlane w latach następujących po zakończeniu projektu. Markery i metody oceny odporności na suszę będą wdrożone zarówno przez samych hodowców w utworzonych w tym celu laboratoriach, jak również przez niezależne firmy biotechnologiczne pracujące na zlecenie hodowców. Metody oceny odporności będą wdrożone przez instytucje rejestrujące odmiany roślin zbożowych. Metody takie jak analiza transkryptomu, metabolomu, proteomu, a także generowanie zmienności metodą TILLING, mogą być wdrożone przez hodowców, jednak najprawdopodobniej, ze względu na ich skomplikowanie i wymagane specjalistyczne wyposażenie, będą proponowane jako usługa przez wyspecjalizowane firmy biotechnologiczne. Narzędzia obliczeniowe mogą być wdrożone przez hodowców lub firmy biotechnologiczne przy współpracy firm informatycznych, bądź też przez firmy informatyczne jako licencjonowane oprogramowanie.